KISKANÇLIK RUHU KEMİRİR
Meslektaş kıskançlığı
Kardeş kıskançlığı
Komşu kıskançlığı
Gelin-Kaynana kıskançlığı
Mal kıskançlığı
Arkadaş kıskançlığı
Eş kıskançlığı
Başarı ve statü kıskançlığı
Şu internette dönen insani ve islami olmayan, erkeği elde tutmanın 10 yolu gibi yazılara, yeni yetme youtuber başbelalarının tavsiye vloglarına, kendini psikolog zanneden lise kaçkını fenomen abi ve ablalara bel bağlamayın. Sadece kendinizin izlediğinizi zannettiğiniz o tüyo videolarının herkese açık olduğunu hatırlatırım. Ben de izliyorum, sen de izliyorsun.
Benim klasik diye tabir ettiğim modern ahlak kitaplarında veya öğretilerinde yer alan kıskançlık tanımında ya da altında yatan nedenlerde değinilen şey hep şudur: Kıskançlık kaybetme korkusunu barındırır. Karşıdakine ya da kendine olan güvensizliğe işaret eder. Fazla abartmayın, tadında olsun, bazen kıskanıyormuş gibi rol yapın diye söylenir.
Bugün hangi kitaba bakarsanız bakın, hangi filmi izlerseniz izleyin hepsinde kıskanmamaya karşı bir eğilim çabası görürüsünüz. İnsanları öldürmeye varan bir kıskançlık durumunu koruma değil bizim çabamız. Bahse konu bizim değerlerimizi ifade eden kıskançlık; fıtrî bir eğilim olan, koruma güdüsünü harekete geçiren ve erdemli davranışlar içinde yer alan hamiyet -yani değerlere yönelik saldırılara karşı koyma- iradesini ifade ediyor. Bugün kısmen bu duygudan uzaklaşmış olsak da dengeli kıskançlık duygusu, İslam ahlak kültüründe asalet, iffet ve mertliğin temeli sayılmış ve onur ifadesi olarak kabul görmüştür. Gazali bu erdemden yoksun olan birinin izzeti nefsinin zarara uğrayacağını, hamiyet duygusu zayıflamış insanın da kıskançlık duygusundan mahrum kalacağını belirtmiştir. Kıskançlık kavramı; bilgi, güç, mal, makam gibi herkesçe değerli şeylerin elden gitme korkusu ve bunları koruyup kollama duygusu için kullanılır. Râgıb el İsfahânî’ye göre insanın evini, ailesini, ülkesini koruma duygusu içinse kıskançlık değil gayret kavramı kullanılır. Bugün bir kısım psikologların da ifade ettiği dozunda kıskanmak, sevgi için gösterilen bir gayret ve koruma çabasıdır. Kültürümüze uygun olan budur ama işlenen cinayetler, kavgalar bahsettiğimiz kıskançlık değil ilk cümleleri kurarken kayda düştüğümüz paranoya, şizofreni, haset ve hezeyanlardır.
//////
Erkeklerin ve kadınların kıskançlığı farklı şekilde yaşadıklarına dair kanıtları ABD’de bir araştırmada deneklere sunulan iki farklı senaryo ortaya koyuyor. Deney sonucuna göre erkekler fiziksel aldatmaya odaklı tepki verirken, kadınlar duygusal aldatmaya tepki veriyor.
Nevzat Tarhan hocadan duyduğum aslında farklı pek çok konu için değiştirilmiş şu esprili cümleyi araya sıkıştırmadan geçemeyeceğim.
Kadın
güzelse kork,
güzel ve yalnızsa çok kork,
güzel, yalnız ve kıskançsa ölü taklidi yap.
İşin espirisi bir yana ama kıskançlık evlilikteki en önemli çatışma nedenlerindendir. Evliliğin esaslarından olan güven telkin eden ilişkilerde saygı olmazsa olmazlardan. Güveni zedeleyecek hareketler, kıskançlığı körükleyecek imalar, buna dönük iletişimi koparmalar ya da kıskançlık testleri sayılabilecek cinsellikten yoksun bırakarak terbiye yolunu seçmek gibi davranışlar doğru mu? Peki nasıl bu duruma gelinebiliyor? Gece aynı odayı paylaşıyor muyuz eşimizle? Aynı yatağı, aynı yorganı, aynı yastığı paylaşıyor muyuz? Her ne olursa olsun aynı ortamda kalmanız şart. Cinsel bağ koptuğunda eşler arasındaki kıskançlık dozu ikiye katlıyor. Kıskançlık durumunu ortadan kaldıracak şey, aile olmanın, karı-koca olmanın gereklerini hakkıyla yerine getirmekle, eşinizden başkasına sinyal göndermemekle ya da size gelen dumanla işaret mesajlarına ilgi göstermemekle mümkündür. Hem görevleri yerine getirmemek, hem şüphe çekecek tavırlar içinde olmak ve sonra kıskanıyorum demek ne kadar doğru olabilir? Cinsel yaşam, iletişimi güçlendirdiği için kıskançlığa yol açan tüm etkenleri yok eder. Kıskançlığı engellemenin yollarından bir tanesi de karşı taraftaki insanla empati kurabilmektir. Güzel bir sohbet havasıyla yalanları engellemek ve güveni sağlamak gerekir. Kıskançlığın en önemli ilacı dürüstlüktür. Yalan olursa güven olmaz, güven olmazsa korku olur. Korku da sevgiyi azaltır. Sevgi dolu bakış, tebessüm, güzel söz, sıcak dokunuş kıskançlığın ilacıdır. Sevginizi kıskançlık dışındaki yollarla da gösterebilmelisiniz.
...
Kardeş kıskançlığına gelince.
Kardeş kıskançlıkları da baş edilmesi zor olan duygulardandır. Büyük çocuk küçük çocuğu kıskanır genellikle. Çünkü onun tahtına oturma riski vardır her zaman. Çocuklara kardeşleri olduğunda daha titiz ve nazik davranın. Kırılma noktası oluşturmayın.
Eve yeni bir kardeş geleceği zaman çocuğu önceden buna hazırlamak gerekir. Anne doğum yapmadan önce kontrollere büyük kardeşle birlikte gitmeli ve ondan yardım alarak böylece biz bilincini geliştirmelidir. Yeni çocuktan sonra masallar, parka gitmeler aniden kesilirse sözler ikna edici olmaktan çıkar. Bu yüzden çocukların her isteği yerine getirilmişse ve şimdi ikinci kardeşle birlikte bu durum ortadan kalkacaksa en başından tedbirli olmak gerekir.
//////////
KİTAPLAR
YETİŞKİN ÇOCUKLAR
Doğan Cüceloğlu
ÇOCUKLARA SÖZ GEÇİRME SANATI
Ali Çankırılı
OTHELLO
William Shakespeare
DUYGULAR, ÖFKE, KISKANÇLIK VE KORKUNUN ÖTESİ
Osho
İLİŞKİ DURUMU: AŞIK VE KISKANÇ
NagehanKaraman
KISKANÇLIK
Yuri Oleşa
KISKANÇLIK
Marcianne Blevis